Wolność osobista a społeczna różnorodność

Wśród niektórych deklaratywnych zwolenników wolności osobistej i własności prywatnej regularnie pojawia się stwierdzenie, jakoby pokojowy porządek społeczny sprzyjający powyższym wartościom wymagał jednorodności kulturowej, językowej, religijnej i obyczajowej. Tymczasem tego rodzaju stwierdzenie stanowi natywistyczno-kolektywistyczne odrzucenie fundamentu tradycji klasycznego liberalizmu, jakim jest świadomość, że szacunek dla wolności osobistej i własności prywatnej jest właśnie tym, co umożliwia pokojowe współżycie i pokojową współpracę osób reprezentujących różne tradycje, kultury i religie. Cała teoria i historia klasycznego liberalizmu jest tego świadectwem - im silniej zinternalizowane na danym obszarze były wartości klasycznie liberalne, w tym większym stopniu był to obszar wieloetniczny, wielokulturowy, wielojęzyczny i wieloreligijny.

Bardzo wymowne jest tu choćby to, co pisał Wolter o XVIII-wiecznej giełdzie londyńskiej, gdzie chrześcijanie, muzułmanie i Żydzi spotykali się, by wspólnie praktykować "religię przedsiębiorczości", a następnie rozchodzili się do swoich kościołów, meczetów i synagog, często znajdujących się w tej samej dzielnicy. Jeszcze bardziej wymowna jest tu historia USA - kraju, który w okresie swojej największej świetności w największym stopniu ucieleśniał kulturę klasycznego liberalizmu, i który - nieprzypadkowo - swój dobrobyt zbudował dzięki wysiłkowi imigrantów ze wszystkich kontynentów, kultur i grup etnicznych.

Warto wreszcie przypomnieć sobie w tym kontekście, co pisał Ludwig von Mises o kanonie wartości klasycznych liberałów i libertarian: "The ultimate ideal envisioned by liberalism is the perfect cooperation of all mankind, taking place peacefully and without friction. Liberal thinking always has the whole of humanity in view and not just parts. It does not stop at limited groups; it does not end at the border of the village, of the province, of the nation, or of the continent. Its thinking is cosmopolitan and ecumenical: it takes in all men and the whole world. Liberalism is, in this sense, humanism; and the liberal, a citizen of the world, a cosmopolite."

Klasyczny liberalizm oraz jego konsekwentna, współczesna wersja - libertarianizm - to tylko tyle i aż tyle: metodologiczny indywidualizm, pryncypialny, a nie wybiórczy szacunek dla zasady nieagresji, i budowanie wspólnoty uniwersalnych idei, a nie etno-kolektywizm i wynikające z niego postrzeganie zjawiska interakcji społecznych przez pryzmat fałszywej, z gruntu antyliberalnej dychotomii pt. "wzajemna izolacja albo konflikt".