Samoświadoma wolność i jej normatywne odcienie

Nie ma niczego takiego jak "wolność konserwatywna" ani "wolność postępowa" - to miraże wynikające z popełniania błędów kategorialnych. Wolność skrępowana "konserwatyzmem" szybko ginie pod ciężarem zabobonu i uprzedzenia. Wolność wyjałowiona "postępowością" szybko rozpływa się w nihilizmie. Natomiast wolność trwała i samoświadoma trzyma się zarówno "zapobiegawczych" wartości wstrzemięźliwości i rozwagi - bez których odrywa się od odpowiedzialności, stając się samowolą - jak i "rozwojowych" wartości przedsiębiorczości i odwagi - bez których odrywa się od ciągłej autorefleksji, stając się atrapą. Innymi słowy, wolność pozbawiona "konserwatywnego" bądź "postępowego" zabarwienia nie tylko nie jest normatywnie jałowa, ale jest wręcz jedyną wolnością, która może być normatywnie owocna.